Gelukkig bleef de shame beperkt, mede gezien de matige populariteit van schaken (Giri: “In Nederland is het schaken straks net zo populair als toiletpapier”) – maar toch maakte het schaak zich tamelijk belachelijk: het kandidatentoernooi in Jekaterinenburg was op 23 maart het enige nog lopende mondiale topsportevenement.

Ding Liren moest vooraf in quarantaine, Radjabov weigerde uit Azerbeidzjan te komen.  Bij de NOS bleek ook FIDE-waarnemer Jeroen van den Berg over onvermoede cabareteske vaardigheden te beschikken: “Twee keer per dag worden we gecontroleerd op verhoging”. De  Volkskrant (“De acht schakers vluchtten als dieven in de nacht”) liet Hans Böhm meervoudig ontploffen: “Nepomniatsjtsji zat na zijn zege op Ding Liren hoestend en proestend de partij te analyseren”. Over Giri’s grap: “Ik word er een beetje moe van, maak eerst eens een gewonnen stelling af”.   

Goddank kan ’t sportief nog erger: wielrenners rijden een sterk ingekorte Ronde van Vlaanderen, en eind april zelfs een deel van de Ronde van Zwitserland ‘virtueel’ op hun thuistrainers, webcams op het hoofd. Gekkkigheid. Bauke Mollema meldt ernaar uit te kijken.

Humor

Leuk – wanneer ‘kan’ welke humor over wat in geval van een omvangrijke calamiteit ? En welk type humor: ironie, sarcasme, cynisme? Die vragen drongen zich bijvoorbeeld op aan Amerikaanse comedians na 9/11. Ja, zoals alle vergelijkingen gaat ook deze mank. Maar ik doel op comic relief  in het algemeen. Een voorbeeldje: de Coronavirus Rhapsody (naar Queen – kijk op YouTube), is die okee ? En al die andere parodieën waarover je vervolgens struikelt ? En de ‘gewone’ sociale media ? Jokes over handen wassen en hamsteren en thuisverveling en zo natuurlijk, en Rumag; maar over individuele hulpacties, eenzame oudjes in verpleeghuizen en volle begraafplaatsen met jolige uitvaartondernemers,  die zag ik nog niet – of niet meer ? In Italië (waar op 26 maart al 39 artsen overleden waren aan het coronavirus; en Google maar eens verder naar zwaar oververmoeide verpleegkundigen, en ga verder) zullen de grenzen (?) strakker liggen. Maar gelukkig, daar is cabaretier Guido Weijers: ”Wat mij betreft moet je over alles altijd grappen kunnen maken, dus ook over corona. Ik ben daar heel radicaal in: er zijn geen grenzen aan de grap”. Hmm.

Herdruk

De uitgever van Wytske Versteegs (goeie schrijver) Quarantaine  bracht het boek vervroegd uit. Albert Camus’ klassieker De pest is ongetwijfeld al in herdruk. Ach ja, Camus. “[…] ze dachten aan zichzelf, anders gezegd, ze waren humanisten, ze geloofden niet in plagen […]; ze bleven gewoon zaken doen, ze organiseerden reizen, ze hielden er meningen op na. Waarom ook denken aan de pest ?” In meer conventionele journalistieke termen: “Onze voorbereidingen op een pandemie waren symbolisch” (NRC 27 maart).

Dus, laten we zeggen in het najaar, dan komt ‘t in andere gedaanten weer terug. Opnieuw forse bezuinigingen, met dezelfde loze motiveringen; zunige strijd over de afwikkeling van de nu zo hartelijk her en der gratis beschikbaar gestelde verstrekkingen, leningen, voorschotten. De applauzen voor zorgverleners verstommen, zeker als ze weer meer inkomen willen. Hoezo op elkaar letten, hoezo solidariteit ? Een eerste teken is er al: onze geprezen minister-president die in EU-verband nu al meer dan wie ook dwars voor geldelijke steun aan Italië en Spanje gaat liggen.

Over Lesbos en Frontex past intussen zwijgen.

Een alternatieve gedroomde toekomst is er ook: het progressieve deel van stad en land ziet kansen om ’t na corona allemaal anders te doen: linkser, groener. Humanisten… 

Waartoe deze laatste maar liefst zo’n 30 sombere regels, in notabene het (pracht)blad van een schaakvereniging ? Wel, om mijzelf te weerhouden van voor de hand liggende grappen. Over types lockdownstellingen – al dan niet intelligent. Over het Quarantainesysteem (een nieuwe variant op het Collesysteem). Over groepsimmune aanvallen op de koningsflank.

Over schakers, voorzien van mondkapjes (nuttig om de verraderlijke mimiek na een blunder te maskeren) aan een toepasselijk schaakbordje. Over schaken met de thermometer in de mond.

Ik vind ’t allemaal niks. Of doe ik aldus dom afstand van die o zo nuttige comic relief ?

door Frans Altena op 29 maart 2020